عوامل موفقيت در تحصيل – بخش سوم
عوامل
موفقيت در تحصيل – بخش سوم
بهترين راه ايجاد علاقه براي تحصيل و مطالعه بيشتر، بهبود شرايط يادگيري و افزايش سطح كيفي روش هاي مطالعه است؛ از اين طريق شما به موفقيت بيشتري در يادگيري مي رسيد و اين كسب موفقيت، علاقه و انگيزش شما را نسبت به يادگيري مطالب تازه تر افزايش مي دهد.
در ادامه، به بيان روش ها و فنوني مي پردازيم كه مي توانيد با به كارگيري آنها علاقه و انگيزه تان را به مطالعه و تحصيل بيشتر كنيد.
الف) هدف خود را در آغاز مطالعه و درس، دقيقاً مشخص كنيد. اگر بدانيد به دنبال چه هستيد، با انگيزه و علاقه بيشتري به جست وجوي آن مي پردازيد.
ب) در شرايط لازم، خود را تشويق كنيد. پس از هر عملكرد درست و مطالعه موفق، براي خود يك پاداش در نظر بگيريد؛ مانند ديدن يك برنامه تلويزيوني مورد علاقه يا خوردن يك خوراكي خوشمزه.
ج) از آزمون و نمره دهي به خود به عنوان وسيله اي براي ايجاد انگيزه استفاده كنيد. هنگامي كه درس هاي خوانده را از حفظ مي گوييد و يا پاسخ سؤال هايي را كه اولِ مطالعه، مطرح مي كنيد مي دهيد، در واقع يك آزمون از خود مي گيريد. بنابراين به خود نمره بدهيد. اين عمل باعث مي شود از پيشرفت خود آگاه شويد؛ ضمن آنكه به علاقه و انگيزه شما مي افزايد.
د) مواد مطالعه را از ساده به دشوار شروع كنيد. مطالعه مطالب درسي به صورت متوالي، از ساده به دشوار، موجب مي شود شما در يادگيري مطالب ساده به اندازه كافي موفقيت به دست آوريد. اين كسب موفقيت اوليه، انگيزه و علاقه شما را براي يادگيري هاي بيشتر افزايش مي دهد.
ه ) كارهاي بزرگ را به قدم هاي كوچك تبديل كنيد. يكي از اسرار انگيزه بالاي اشخاصِ بسيار موفق و كارآمد، اين است كه بي مقدمه دست به كارهاي بزرگ نمي زنند. بلكه كار بزرگ را به اجزاي كوچك تري تقسيم مي كنند و در هر مرحله جزئي از آن را انجام مي دهند.
به دو طريق مي توان كار بزرگ را به اجزاي كوچك تر تقسيم كرد:
1. در هر نوبت مطالعه، زمان مختصري را صرف انجام دادن آن كنيد. يكي از دلايل و رموز اين كار، آن است كه وقتي بدانيد مثلاً بيش از پانزده دقيقه از اوقات خود را صرف مطالعه نمي كنيد، كار برايتان ساده تر مي شود. البته وقتي كاري را شروع مي كنيد، خود به خود در شرايط روحي بهتري قرار مي گيريد و بعيد نيست مدتي بيش از اين را صرف انجام دادن آن كار كنيد.
2. موضوع مطالعه را به اجزاي متوالي تقسيم كنيد. با مطالعه هر جزء، انگيزه براي مطالعه جزء ديگر بيشتر خواهد شد.
و) استفاده از تلقين مثبت و تجسم، به عنوان عامل ايجاد انگيزه. آيا تا به حال به خود گفته ايد: «خيلي خوب مي دانم كه نمي توانم در انجام اين كار موفق شوم!» اگر اغلب، چنين جملاتي را قبل از شروع درس خواندن به خود بگوييد، در واقع ضمير ناخودآگاه شما، هم ناتواني شما را در اين امر مي پذيرد و هم طرح شكست را از قبل پي ريزي مي كند؛ اما خوشبختانه پيشگويي قابل انتظار ما مي تواند در جهت مثبت هم باشد. اگر از خودتان تصوير شخصِ موفقي در ذهن داشته باشيد و اين تجسم را با تلقين مثبت، هر روز تقويت كنيد، اقبال بسياري براي موفقيت و نايل شدن به اهدافتان خواهيد داشت. خوش بيني در رسيدن به موفقيت، مقدمه علاقه مندي به تحصيل و درس و مطالعه بيشتر است و ايجاد ميل و رغبت، اصل اساسي در يادگيري است.
از جمله مسائلي كه در سير و تداوم مطالعه و نيز ميزان بازدهي نقش دارد، مكان مطالعه است. مكان مطالعه از چند جنبه مورد توجه است: از يك سو، خودِ مكاني كه براي مطالعه انتخاب مي شود و از سوي ديگر ويژگي هايي كه در آن مكان بايد مورد توجه قرار گيرد. بهترين مكان براي مطالعه، خانه اي است كه در آن زندگي مي كنيم. برتري خانه به ديگر مكان ها، در آشنا بودن با محيط و ارتباط با آن، همچنين در دسترس بودن آن است كه امكان مطالعه كردن را در تمامي زمان ها فراهم مي آورد. بي ترديد خانه نيز بايد ويژگي هايي داشته باشد تا مطالعه اي مطلوب را امكان پذير سازد. آرامش، عدم مزاحمت ساكنان آن خانه و همچنين نبود ساير مسائل بازدارنده و اختلال كننده در يادگيري و مطالعه، از جمله عواملي است كه در انتخاب خانه به عنوان مكان مناسب براي مطالعه، دخيل است. چنانچه بتوان فضايي خاص را براي مطالعه به صورت اتاق مطالعه و يا اتاق شخصي در اختيار داشت، بي ترديد مطالعه دلپذيرتر خواهد شد. [1]
كتابخانه، انتخاب بعدي براي مطالعه است. بوستان ها و گردشگاه هاي عمومي، مكان مناسبي براي مطالعه نيستند و ميزان بازدهي در اين مكان ها، در پايين ترين حد خود قرار دارد. به عبارت ديگر، هيچ تناسبي ميان بازدهي و انرژي و زمان صرف شده براي مطالعه وجود ندارد.
مكان مطالعه بايد از نور كافي و حرارت متناسب و مطبوع برخوردار باشد. فضاي مطالعه بايد به گونه اي نظم و آرايش بيابد كه باعث ايجاد علاقه به مطالعه شود. از نصب تابلوهايي كه متضاد مطالعه است و موجب اختلال در يادگيري مي شود، خودداري كنيد.
بهترين وضعيت براي مطالعه، قرار گرفتن در پشت ميز مطالعه است. از قرار دادن عكس و نوشته، زير شيشه ميز كه سبب انحراف از مطالعه مي شود، پرهيز كنيد.
براي همه دانشجويان و دانش آموزان و كساني كه اهل مطالعه و درس هستند، اين سؤال مطرح است: بهترين زمان براي مطالعه چه زماني است؟ چه زماني مطالعه كنيم تا مطالب در ذهن ما بماند و فراموش نشود؟ آيا تا دير وقت بيدار بمانيم و مطالعه كنيم يا اينكه شب زود بخوابيم و صبح زود براي مطالعه بيدار شويم؟ اين سؤال ها بارها و بارها از كارشناسان پرسيده شده است.
پاسخ به اين سؤالات به عادات فردي بستگي دارد. بعضي از اشخاص عادت دارند تا نيمه هاي شب بيدار بمانند و با استفاده از سكوت و آرامش شبانه، با خيال راحت مطالعه و كار كنند و از آن لذت ببرند. اين دسته از افراد اگر صبح زود از خواب بيدار شوند، به قول خودشان «تا شب گيج هستند» و از درك مطلب باز مي مانند. بعضي ديگر عادت دارند زود بخوابند و صبح، پيش از روشنايي از خواب بلند شوند و به انجام وظايف و تكاليف و مطالعه و يادگيري پردازند. بنابراين شما بايد نبض و عادت خود را به دست آوريد. ولي به طور كلي گفته مي شود: درس هاي حفظ كردني را صبح زود مغز و اعصاب بعد از خواب شبانه استراحت كرده و آمادگي پذيرش مطالب را پيدا كرده است، بهتر مي شود فرا گرفت.
در هر حال، هيچ وقت و هيچ زماني از روز و شب، براي فراگيري، خواندن و مطالعه نامناسب نيست؛ به شرط آنكه از پُرخواني، فشار بيش از اندازه به خود، مطالعه با حجم نامناسب، كم كردن وقت استراحت و تفريح و تغذيه ناكافي، پرهيز كرده، از ورزش و تحرك هاي بدني كوتاهي نكنيم. [2]
همين طور مطالعه بلافاصله بعد از غذا خوردن، خود باعث عدم تمركز مي شود. مغز شما براي فعاليت هاي ذهني، بيش از همه به اكسيژن نياز دارد و اين اكسيژن را از خون مي گيرد. جريان خون شما پس از غذا خوردن تا حدود 5/1 ساعت بيشتر متوجه اندام هاي گوارشي است تا مغز. به همين علت شما پس از غذا خوردن بيشتر تمايل داريد استراحت كنيد تا اينكه فعاليت هاي فكري انجام دهيد. دست كم تا يك ساعت بعد از صرف غذا از مطالعه كردن پرهيز كنيد.
همچنين اثبات شده است، مطالعه بلافاصله پس از خواب شبانگاهي نمي تواند بازدهي مطلوب داشته باشد؛ زيرا ترشح هورمون «سوماتوتروپين» كه آثار آن مدتي پس از بيداري وجود دارد، در يادگيري اختلال ايجاد مي كند. بر اين اساس، لازم است حتي الامكان از مطالعه نيمه شب يا سحرگاه (بعد از بيداري از خواب) خودداري كرد و چنانچه قصد مطالعه در اين ساعات را داريد، بايد 20 تا 30 دقيقه بعد از بيداري، به مطالعه بپردازيد تا آثار اختلال گر سوماتوتروپين در يادگيري از بين برود. [3]
به مقدار كافي درباره عوامل موفقيت تحصيلي، برنامه ريزي، معيارهاي انتخاب رشته تحصيلي، مكان مطالعه، زمان مطالعه، عوامل موفقيت در تحصيل و آفات برنامه ريزي و مانند آن صحبت كرديم. مطلبي كه جاي آن در اين فصل خالي بود و بسيار قابل توجه و بااهميت است، برنامه ريزي براي اوقات فراغت و تفريحات سالم و اهميت اوقات فراغت براي جوانان است. در فصل آينده به طور مفصل به اين مباحث خواهيم پرداخت و جايگاه اوقات فراغت را از منظر ديني و روان شناختي و تربيتي بررسي خواهيم كرد.
اين فصل را با بيتي از سعدي شيرين سخن به پايان مي بريم:
آنچه ندارد عوض اي هوشيار
عمر عزيز است، غنيمت شمار
پي نوشت ها:
[1]. فتح‌اللّه شجرى، يادگيرى خلاق، ص127.
[2]. همان، ص95.
[3]. همان، ص126.
این وبلاگ جهت آماده سازی هر چه بهتر برای ورود به دنیای تجارت الکترونیک راه اندازی شده است.